دراین آیه شریف خداوند متعال با این بیان: «الَّذینَ آتَیناهُمُ الْكِتابَ یتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ» به مؤمنین  تذکر می‌‌دهد بهره‌ حقیقی برای کسانی است که به کلام الهی ایمان دارند و حق آیات آن را درست به جا می‌‌آورند.

حق تلاوت آیات قرآن چیست؟

برای دست پیدا کردن به جواب این سؤال بیان چند نکته لازم و ضروری است. اول اینکه افراد در مواجهه با قرآن مجید به چند دسته تقسیم می‌‌شوند:

دسته اول: کسانی که بهره‌ آنها از قرائت آیات تنها بهره‌ای ظاهری و سطحی و تنها ادای حروف آیات است؛ به طوری که هیچ گونه اندیشه و تفکری را برای آنها به دنبال ندارد؛ این در حالی است که خداوند متعال در آیات فراوانی افراد را به تأمل و تدبر در آیات دعوت می‌نماید: «أَفَلاَ یتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ؛[1] آیا در قرآن نمی‌اندیشند؟» «وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یتَفَكَّرُونَ؛[2] و این مَثَل‌ها را براى مردم مى‏زنیم، باشد كه آنان بیندیشند».

یقیناً کسانی که به صرف قرائت ظاهری آیات اکتفا می‌‌کنند، حق تلاوت آیات نوارنی قرآن مجید را اداء نکرده‌اند.

دسته دوم: گروه دوم، کسانی هستند که این آیات را با تأمل می‌‌خوانند و به معنای آن نیز توجه دارند، ولی آن مفاهیم ژرف و دقیق که باید در زندگی به کار بست و در بطن زندگی وارد نمود؛ درعمل از ایشان مشاهده نمی‌شود. از این رو امام علی(ع) می‌‌فرماید: «اللَّهَ اللَّهَ فِی الْقُرْآنِ فَلَا یسْبِقُكُمْ إِلَى الْعَمَلِ بِهِ أَحَدٌ غَیرُكُم؛[3] خدا را خدا را در باره قرآن! مبادا دیگران با عمل به آن بر شما پیشی گیرند».

دسته سوم: کسانی هستند که همواره با تدبرو تأمل در آیات، علاوه بر بهره‌مندی از ثواب آن به دنبال این هستند که امراض درونی خود را به وسیله این آیات، شفا بخشند و با به کار بستن فرامین روح‌بخش آن در زندگی، سعادت دنیایی و اخروی را برای خود تحصیل نمایند. یقیناً این دسته از افراد بیشترین بهره را از آیات قرآن می‌‌برند.

در تفسیر المیزان  ذیل این آیه شریف از ارشاد القلوب دیلمی روایتی این گونه آمده است: «از امام صادق (ع) ذیل آیه شریف پرسیده شد: مقصود از «الَّذِینَ آتَیناهُمُ الْكِتابَ یتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ» چه کسانی هستند؟ فرمودند: آیات آن را شمرده شمرده مى‏خوانند، و در معناى آن تدبر نموده، به احكامش عمل می‌كنند، و به وعده‏هایش امید مى‏بندند، و از تهدیدهایش مى‏هراسند، و از داستان‌هایش عبرت مى‏گیرند، اوامرش را به كار بسته، از نواهی‌اش اجتناب مى‏كنند. به خدا سوگند، معناى حق تلاوت این است، نه اینكه تنها آیاتش را حفظ كنند، و حروفش را درس بگیرند و سوره‏هایش را بخوانند و بند بند آن را بشناسند كه مثلا فلان سوره ده‏یكش چند آیه و پنج‏یكش چند است. چه بسیار كسانى كه حروف آن را كاملاً از مخرج اداء می‌كنند، ولى حدود آن را ضایع می‌گذارند، بلكه تلاوت به معناى تدبر در آیات آن، و عمل به احكام آن است، چنانكه خداى تعالى فرموده: «كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیكَ مُبارَكٌ، لِیدَّبَّرُوا آیاته؛[4]  كتابى است مبارك كه به تو نازل كردیم، تا در آیاتش تدبر كنند». نیز در تفسیر عیاشى از امام صادق (ع) روایت كرده است كه در تفسیر جمله: «یتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ» فرمود: یعنى وقتى به آیات راجع به بهشت و دوزخ می‌رسند، مى‏ایستند و فكر می‌كنند».[5]

تدبر در معنا و مفهوم آیات زیر نیز بیشتر ما را با حق تلاوت قرآن و آثار و ثمرات آن آشنا می‌سازد:

«یا أَیهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ؛[6] اى مردم، به یقین، براى شما از جانب پروردگارتان اندرزى، و درمانى براى آنچه در سینه‏هاست، و رهنمود و رحمتى براى گروندگان [به خدا] آمده است».

«وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ؛[7] و این، خجسته كتابى است كه ما آن را نازل كردیم. پس، از آن پیروى كنید و پرهیزگارى نمایید، باشد كه مورد رحمت قرار گیرید».