مقدمه :
سخن گفتن از شخصیت بی‌نظیر فاطمه (سلام الله علیها) شم بهشتی می‌خواهد، چه اینكه پیامبر خدا فرمود:
كلما اشتقت الی رائحه الجنه شممت رائحه ابنتی فاطمه (سلام الله علیها)[1]
هر زمان مشتاق بوی بهشت می‌شوم دخترم فاطمه(سلام الله علیها) را می‌بویم و بوی بهشت از او استشمام می كنم.
در روایتی كه فریقین بر آن تأكید دارند پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) در شب معراج از بهشت عبورمی‌كرد، جبرئیل امین از میوه درخت طوبی به آن حضرت داد و هنگامی كه به زمین بازگشت نطفه فاطمه(سلام الله علیها) از آن میوه بهشتی منعقد شد[2].
بانویی كه در شمار معصومین است.[3]خود معصومه، پدر معصوم، شوهر معصوم، فرزندان معصوم می‌باشند.
بانویی كه محبت او و خاندان او مزد رسالت و از فرائض دینی بشمار می‌آید[4].
صدیقه طاهره ای كه مظهر رضای الهی و غضب ربوبی است.[5]
و مدال افتخار سیده نساءالعالمین را در آفرینش به خود اختصاص داده است.[6]
اگر چه پیرامون شخصیت آسمانی بانوی بانوان جهان حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بسی كتابها نگاشته شده و فراوان سخن رانده شده است، اما گویا اگر هزاران برابر آن نیز قلم زده و سخن گفته شود باز قطره‌ای در مقابل اقیانوس بی كرانه فضیلت‌هایش می‌باشد.
به تعبیر حكیمانه حضرت آیت الله جوادی آملی، گفتار و نوشتار هر چه بلند و پر معنا و نغز و رسا باشد، توان معرفی شخصیتی كه اصلش از عالم ملكوت و شاخ و برگش در جهان ناسوت گسترده است را ندارد[7]. عارفی همچون حضرت امام خمینی ره با آن جایگاه علمی و عرفانی‌اش ازدرك عظمت و مقام والای حضرت زهرا (سلام الله علیها) اظهار عجز و ناتوانی كرد و فرمود: هر كس با هر بینش درباره او سخن گفته است از عهده ستایش او بر نیامده است. چونكه دریا را در كوزه‌ای نتوان گنجاند[8].
فضل زهرا را بشركی توان احصا كرد قطره را قدرت نباشد وصف از دریا كند
و من خود را قاصر می دانم در مورد حضرت صدیقه ذكری كنم[9] فاطمه به مرتبه‌ای رسیده است كه دست همه از او كوتاه است. حضرت فاطمه یك فرد معمولی نبود بلكه یك موجود ملكوتی است كه در عالم به صورت انسان ظاهر شده است. موجودی الهی جبروتی در صورت یك زن ظاهر شده است.
زنی كه تمام خاصه‌های انبیاء در اوست، زنی كه اگر مرد بود نبی بود، زنی كه اگر مرد بود جای رسول الله (صلی الله علیه و آله) بود[10].
ما را كجا به كوی تو ممكن بود وصول كانجا خیال را نبود قدرت نزول
در وصف ذات پاك و كرامات بی‌حدت گردیده نطق الكن و حیران شود عقول[11]
مقام معظم رهبری مدظله‌العالی هم فرمود:
برای انسان‌های كوچكی مثل من خیلی دشوار است كه بخواهند درباره آن عظمت سخن بگویند. ما خیال و یك تصویر و یك نقش در ذهنمان می‌گذارنیم، این کجا و واقعیت‌ها و حقیقت‌ها كه بسی عظیم‌تر از ذهن است كجا - واقعاً دختر پیامبر معمای ناگشوده ذهن بشر و معارف بشری است، حقیقتاً برای ذهن قاصر ما، آن علو درجه معنوی و ملكوتی ام‌الائمه- النجباء (سلام الله علیها) قابل درك نیست و به قدر فهم خود ممكن است شمه‌ای از رشحات را درك كنیم[12].
پس چه قلمی سزاوار ترسیم شخصیت ملكوتی حضرت فاطمه است، چه فكری یارای توانایی درك فضائل او را داراست چگونه ممكن است ابعاد شخصیت آن بزرگوار در گفتار ما خاكیان محدود، جلوه‌گر شود. پس باید اعتراف و اذعان نمود كه انسان نمی تواند شخصیت والای حضرت راآنگونه كه هست درك كندو تبین نماید. و برای شناخت و معرفی مقام والای آن حضرت باید از سرچشمه وحی و اولیاء خدا استمداد طلبید، چه اینكه فاطمه را غیر از خدا و رسول (صلی الله علیه و آله) و اولیای الهی نشناختند و از سوی دیگر با گذشت بیش از چهارده قرن هنوز ابعاد گوناگون زندگانی حضرت زهرا (سلام الله علیها) در اوج غربت و مظلومیت بسر می‌برد و متاسفانه زوایای زندگی او برای بشریت در هاله‌ای از گمنامی و ابهام قرار دارد.
از اینكه دست اندر كاران آن كنگره نورانی قدمی در معرفی آن بانوی بزرگ اسلام گرفته‌اند جای تقدیر و تشكر دارد. امید است این عرض ارادت به پیشگاه با عظمت حضرت صدیقه كبری قبول درگاه حق واقع شود و گامی كوچك در معرفی حضرت بعنوان بهترین الگو برای همه عصرها و نسل‌ها برداشته شود.
مشخصات سوره دهر :
1- بنابر اجماع علماء و مفسرین شیعه و مشهور علماء و مفسرین اهل سنت همه سوره یا حداقل بخشی از آیات اوائل آن در مدینه نازل شد[13] كه شأن نزول ذكر شده مؤید مدنی بودن آن است.
2- این سوره بنابر اجماع 31 آیه دارد.[14]
3- نود و هشتمین سوره از لحاظ ترتیب نزول و هفتاد و ششمین سوره به ترتیب قرآن است.
4- برای این سوره نامهای متعددی ذكر شده كه مشهورترین آنها، دهر، انسان، ابرار و هل اتی است.
5- نامگذاری سوره به این اسامی، از خود آیات این سوره نشأت گرفته شده است.
6- از پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) روایت شده كه هر كس سوره هل اتی را بخواند پاداش او برخداوند بهشت و لباسهای بهشتی است. « من قرأ سوره هل اتی كان جزاؤه علی الله جنه و حریرا[15]»
موقعیت زمانی و مكانی سوره :
دانستن موقعیت زمانی و مكانی هر سوره در فهم آیات بسیار مؤثر است، اما این سوره از اهمیت بیشتری برخوردار است اجماع علماء و مفسرین شیعه و مشهور علماء و اهل سنت همه سوره یا حداقل بخشی از آیات اوائل این سوره را مدنی دانسته و در مدینه نازل شده است[16]. و قرطبی از مفسرین اهل سنت در تفسیرش نوشته است قال الجمهور مدنیه[17]. اجماع علما بر مدنی بودن سوره دهر است .
ابوعبدالله زنجانی از جمعی از بزرگان اهل سنت نقل كرده است كه این سوره مدنی است[18].
شأن نزول :
زمخشری و دیگر بزرگان اهل سنت اظهار كرده‌اند كه این سوره در شأن علی(علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها) و فرزندانش نازل شده است[19].
و این مساله بقدری معروف و مشهور است كه شافعی یكی از ائمه چهارگانه اهل سنت در شعر معروفش می‌گوید:
الی مَ الی مَ و حتی متی اعاتب فی حب هذا الفتی
و هل زوجت فاطمه غیره و فی غیره هل اتی هل اتی[20]
تا كی تا كی و تا چه زمان مرا در محبت این جوانمرد سرزنش می‌كنید
مگر فاطمه به غیر او تزویج شد و هل اتی درباره غیر او نازل شد
علامه طبرسی فرمود:
و قد روی الخاص و العام ان الایات من هذه السوره و هی قوله ان الابرار یشربون الی قوله و كان سعیكم مشكورا. نزلت فی علی و فاطمه و الحسن والحسین (علیه السلام) و جاریه لهم تسمی فضه و هو الراوی عن ابن‌العباس و مجاهد و ابی صالح‌[21].
از خاص و عام روایت شد كه این آیات در شأن علی و فاطمه و حسن و حسین و فضه نازل شد. و این مطالب از ابن‌عباس و مجاهد و ابی‌صالح روایت شده است.
اصل واقعه
ابن عباس می‌گوید: حسن (علیه السلام) و حسین (علیه السلام) بیمار شدند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) با جمعی از اصحاب به عیادت آنها آمد و به علی(علیه السلام) فرمود ای ابوالحسن خوب بود نذری برای شفای فرزندان خود می‌كردی.
علی (علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها) نذر كردند كه اگر آنها شفا یافتند سه روز روزه بگیرند، چیزی نگذشت كه آن ها شفا یافتند در حالیكه مواد خوراكی در منزل نداشتند. علی (علیه السلام) سه من جو قرض نمود و فاطمه (سلام الله علیها) یك سوم آنرا آرد نمود و نان پخت. هنگام افطار سائلی بر در خانه آمد و گفت من مستمندی هستم و غذایی به من بدهید، آنها همگی غذای خود را به آن فقیر دادند و با آب افطار نمودند. روز دوم روزه گرفتند و حضرت زهرا(سلام الله علیها) یک سوم دیگر جو را غذا پخت وقتی كه غذا آماده شد، یتیمی در خانه را زد و آن روز هم غذای خود را بخشیدید وخود با آب افطار نمودند. وقتی كه روز سوم روزه گرفتند و حضرت فاطمه (سلام الله علیها) یک سوم باقیمانده جو را غذا پخت و موقع افطار در خانه بصدا در آمد و اسیری تقاضای كمك كرد باز سهم خود را بخشیدند و خود با آب افطار نمودند. علی (علیه السلام) صبح روز چهارم در حالیكه نذر خود را بجا آورده بود. با حسن (علیه السلام) و حسین(علیه السلام) خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسیدند. هنگامی كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنها را دید و مشاهده كرد كه از شدت گرسنگی می‌لرزند، پیامبر(صلی الله علیه و آله) گریه كرده جبرئیل نازل شد و سوره هل اتی را بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) تلاوت كرد[22].
مرحوم علامه طباطبایی فرمود. حضرت امیر (علیه السلام) در موارد متعددی به نزول این آیات در باره خود و حضرت زهرا (سلام الله علیها) و فرزندانش استدلال كرده است و این دلیل آن است كه شأن نزول مورد قبول اهل سنت نیز بوده است.
علامه آلوسی مفسر معروف اهل سنت در تایید مطلب گفته است از لطائف این آیات این است كه در این سوره بسیاری از نعمت‌های بهشتی شمرده شده ولی از حورالعین كه غالباً در قرآن در كنار نعمت‌های بهشتی ذكر می‌شود، مطلقاً نام نبرده است.
چونكه این سوره درباره فاطمه و همسر و فرزندانش نازل شد و خداوند به احترام بانوی اسلام كه قره عین رسول الله (صلی الله علیه و آله) است ذكری از حور به میان نیاورد[23].
همچنانكه مرحوم علامه طباطبایی هم به همین نكته اشاره نموده است[24].
تفسیر آیات مربوطه :
جبرئیل امین بخاطر این ایثار، به پیامبر (صلی الله علیه و آله) تبریك و تهنیت گفت و این سوره را در فضیلت حضرت زهرا (سلام الله علیها) و همسر و فرزندانش نازل كرد و خداوند متعال كه خالق بَرّ و بِرّ است در این آیات آنها ابرار نامید كه این انفاق و ایثارشان در دنیا و آخرت آثار وسیع به همراه داشته و دارد و در بهشت از جامهای فاخر شراب طهورایی را كه به كافور بهشتی معطر است می‌خوراند و در سند متقن یعنی قرآن كریم به عنوان نمونه و الگویی بی‌نظیر ذكر فرمود.
سپس تاج افتخار عبودیت را بر سرشان گذاشت و فرمود: عیناً یشرب بها عبادالله. و در آیات بعدی دلیل استحقاق آنها به نعمتهای بی‌نظیر را چنین بیان می‌كند.
یوفون با لنذز و یخافون یوما كان شره مستطیرا
به نذر خود وفادار و از روز قیامت و شر آنها بیمناك هستند.
و یطعمون الطعام علی حبه مسكینا و یتیما و اسیرا...
اطعام آنها معمولی نیست بلكه توأم با ایثار است در هنگامی كه خودشان نیاز دارند اما انفاق می كنند. لن تنالو البر حتی تنفقوا مما تحبون[25] آنچه كه خود دوست دارندو نیازدارند انفاق می‌كنند. روز اول انفاق نمودند و خود با آب افطار كردند، روز دوم كه بدن نیاز بیشتر به غذا دارد باز از خودگذشتگی می كنند و علیرغم نیاز حاضر نیستند كه یتیم را از خانه برگرداند و اوج ایثار در روز سوم نمودار می‌شود كه سه روز انرژی بدن مصرف شده نیاز بدن از همه روزها به غذا بیشتر شده، موقع افطار اسیری كه قطعاً مسلمان نیست و از مشركان و كفار بشمار می‌آید به این خانه پناه می‌برد.
اما این خاندان كه معدن جود و كرم هستند، حاضر نیستند كسی از در خانه آنها دست خالی برگردد.
نكته قابل توجه اینكه جمله یوفون و یخافون و یطعمون فعل مضارع است نشان می‌دهد كه این اوصاف ویژگی همیشگی آنهاست.
خداوند متعال چهارمین وصف برجسته آنها اخلاص ذكر می‌فرماید.
انما نطعم لوجه الله لا نرید منكم جزاء و لاشكورا
فقط برای خدا اطعام و انفاق كردند و تمام اعمالشان مخلصانه و برای ذات پاك خداوند است و هیچ چشمداشتی به پاداش مردم و تقدیر و تشكر آنها ندارند.
همانطوری كه قبلاً اشاره شد بیش از 50 آیه در شأن و فضیلت حضرت زهرا(سلام الله علیها) تفسیر شده است كه این سوره یكی از آیاتی است كه درباره حضرت زهرا (سلام الله علیها) و اهل بیت پیامبر نازل شده است. اگر دنیا و مكاتب دیگر همچون این ایثار و انفاق سراغ دارند عرضه كند، اگر در طول تاریخ نمونه برتر و بهتر وجود داشت خداوند آنها را به عنوان الگو و نمونه برتر ذكر می‌فرمود:
در مدینه مستمندی به پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) مراجعه می‌كند حضرت به سلمان می‌گوید او را ببر درِ خانه كسی حضرت زهرا (سلام الله علیها) كه هر كس رفت دست خالی برنگشت.
این حجر و دیگران از پیامبر(صلی الله علیه و آله) نقل كردند. هنگامی كه نبی مكرم اسلام (صلی الله علیه و آله) از سفر باز می‌گشت نخست به سراغ خانه فاطمه (سلام الله علیها) می‌رفت، یكبار كه وارد خانه شد دید كه برای دخترش دستبندو گردنبند و گوشواره ساختند و پرده‌ای برای اطاق آویزان كرده اند، نارضایتی بر چهره پیامبر نمایان شد و به مسجد رفت، فاطمه(سلام الله علیها) فهمید كه پدرش بخاطر این مختصر زینت ناراحت است. همه را جمع كرد و نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرستاد تا در راه خدا انفاق كند. نبی مكرم اسلام (صلی الله علیه و آله) وقتی كه این ایثار و زهد فاطمه را دید سه بار فرمود. فعلت فداها ابوها آنچه كه خواستم انجام داد، پدرش به فدایش باد[26]
انفاق بهترین حسنات :
انفاق از موضوعات مهم اسلامی و انسانی است. اطعام طعام نه تنها در این آیات یكی از كارهای برجسته ابرار و عبادالله شمرده شده بلكه در بسیاری از آیات و روایات از بهترین حسنات تلقی شده است.
روایت شده است كه مجبوب ترین عمل نزد خداوند متعال مسرور كردن مؤمنین به وسیله سیر كردن و یا ادای دین او می‌باشد. هیچ یك از مخلوقین خدا نمی‌دانند كه پاداش او چیست؟ نه فرشتگان الهی و نه پیامبران مرسل، جز خداوند كه پروردگار عالیمان است[27]. خداوند هم در قرآن پاداش انفاق را حداقل70 برابر ذکر نموده است[28].
حضرت امیر (علیه السلام) هم در یك بیان دردمندانه فرمود:
امروز كارمان به جایی رسیده كه پیوسته خیر از شما دورتر می‌شود و شر به شما نزدیك تر می‌گردد. امروز روزگاری است كه نیروی شیطان در حال قوی شدن و نقشه‌های او در آستانه فراگیر شدن است، مگر نه این است كه به هر سو چشم باز می كنی یا فقیری را می‌بینی كه با فقر دست و پنجه نرم می‌كند و یا توانگری كه نعمت خدا را با كفران تلف می كند و یا بخیلی را می‌بینی كه بخل كردن از خدا را غنیمت می‌شمارد و یا متمردی كه گوشش از شنیدن حق ناشنوا شده است[29].
اما اگر نگاهی به دنیای امروز كنیم كه اخبار منتشره حاکی از این است که در هر سال میلیونها نفر از گرسنگی می‌میرند، در حالیكه در مناطق دیگر غذای اضافی انسان در زباله دانها می‌ریزند.
نبی مكرم اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود. یكی از برترین اعمال نزد خدا خنک کردن جگرهای داغ و سیر كردن شكمهای گرسنه است. سوگند به كسی كه جان محمد(صلی الله علیه و آله) در دست اوست، بنده‌ای كه شب سیر بخوابد و برادر و همسایه مسلمانش گرسنه باشد، به من ایمان نیاورده است[30].
انگیزه‌های مختلف انفاق :
انفاق از انگیزه‌های مختلفی ناشی می‌شود، گاهی برای خود نمائی و بعضاَ برای اغراض شخصی، دنیوی و گاهی همراه با منت و اذیت و آزار است كه هیچگونه ارزش معنوی و قربی ندارد. لا تبطلوا صدقاتكم بالمنّ و الاذی[31].
گاهی انسان انفاق از روی ترحم است و گاهی از روی وظیفه و زمانی برای ترس از عذاب و گاهی برای رفتن به بهشت. گاهی در انفاق از طرف مقابل انتظار تقدیر و تشكر دارند. گاهی انفاق در حال غنا و دارایی است كه مشكلی برای زندگی انفاق کننده ایجاد نمی كند و گاهی انفاق در سختی و رنج و فقر است ینفقون فی السراء و الضراء[32] در حال راحتی و رنج انفاق می كنند. گاهی به دوستان و همسایگان و همشهریان و هم كشیان دارد، اما گاهی حتی به دشمنان هم انفاق می‌كند.
گاهی انفاق در حالی كه خودش نیاز دارد، بچه‌هایش گرسنه هستند، اما دیگران را بر خود و اهلش مقدم می كند.
عالی ترین مرحله انفاق در ابعاد مختلف در این سوره به عنوان الگو و نمونه برای همه عصرها و نسل ها به نمایش گذاشته شد از جهت انگیزه فقط لوجه الله و از هیچ كس انتظار تشویق و تقدیر نداشته انما نطعم لوجه الله لا نرید منكم جزاءًا و لا شکورا . از طرف دیگر، آنها خود و بچه‌هایش نیاز شدید به غذا دارند اما دیگران را برخود مقدم می‌دارند. و حتی در این حال اسیری كه مسلمان نیست را بر خود و اهلش مقدم می‌دارند.
فاطمه برترین بانوی جهان :
ارزش انسانها مسلماً یكسان نیست. بعضی از افراد از مقرب‌ترین فرشتگان الهی برترند و برخی از درنده ترین حیوانات، پست‌ترند. " بل هم اضل"[33].
آنچه كه به انسان ارزش می‌ دهد براساس معارف‌ قرآن و اسلام همان علم، ایمان، تقوی و ملکات فاضله است.
روایت فراوانی در منابع معروف اهل سنت تصریح شده كه فاطمه زهرا (سلام الله علیها) افضل زنان جهان است. پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ان افضل نساء الجنه خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمد و مریم بنت عمران و آسید بنت مزاحم[34]» برترین زنان بهشت چهار نفرند: خدیجه، فاطمه، مریم و آسیه.
نبی مكرم اسلام (صلی الله علیه و آله)، دریك بیان دیگر فرمودند: انها سیده النساء یوم القیامه[35]. بدانید او بانوی تمام زنان در قیامت است.
ابن عباس از پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) نقل نمود كه: «اربع نسوه سیدات سادات عالمین مریم بنت عمران و آسیه بنت مزاحم و خدیجه بنت خویله و فاطمه بنت محمد و افضلهن فاطمه[36] »
چهار زن بانوی بانوان جهان هستند. مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه كه فاطمه از همه برتر است. افضلیت فاطمه اطلاق دارد، هم مقام علمی و هم معنوی و ایثار و فداكاری و سایر ملكات فاضله را شامل می‌شود. اگر قران درباره حضرت مریم می‌فرماید: مریم با فرشتگان سخن گفت و آنها نیز با او سخن گفتند[37] و نیز می‌گوید: برای مریم غذای بهشتی در كنار محرابش حاضر می شد[38] .
و نیز می‌فرماید: مریم صدیقه بود[39] و خداوند اگر برای آسیه نیز مقاماتی ذكر كرد. همچنانكه پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای خدیجه مقامات بزرگی ذكر فرمود. اما نبی‌مكرم اسلام در این روایت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را افضل از مریم، آسیه و خدیجه معرفی نموده است .
در حدیث دیگر خطاب به خود حضرت زهرا(سلام الله علیها) فرمود: یا فاطمه الا ترضین ان تكون سیده نساء العالمین و سیده نساء هذا الامه و سیده نساء المؤمنین[40]. ای فاطمه، آیا راضی نمی‌شوی كه برترین بانوی عالمیان و برترین بانوی این امت و برترین بانوی زنان با ایمان باشی؟
بسیاری از مفسران اهل سنت[41] از جابر بن عبدالله روایت شده كه پیامبر(صلی الله علیه و آله) چند روز غذایی در خانه خود و همسرانش نداشت. به خانه فاطمه(سلام الله علیها) آمد و فاطمه(سلام الله علیها) غذا آورد. پیامبر(صلی الله علیه و آله) وقتی که پارچه را برداشت فرمود: دخترم از كجا آوردی؟ عرض كرد: « هو من عندالله ان الله یرزق من یشاء بغیر حساب» این از طرف خداست و خداوند به هرکس که بخواهد بدون حساب روزی می دهد . پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) شكر خدا كرد و فرمود: الحمدلله الذی جعلك شبیهه سیده نساء بنی اسرائیل[42]. شکر می کنم خدایی را که تو را شبیه مریم قرار داد.
بانوی بهشتی :
ابن عباس می‌گوید پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) زیاد فاطمه را می بوئید و می‌بوسید. عایشه عرض كرد: شما زیـاد فاطـمه(سلام الله علیها) را می‌بوسـید. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فـرمود: هنـگامی كه مشتـاق میـوه‌های
بهشتی می‌شوم فاطمه (سلام الله علیها) را می‌بویم[43].
و در تعبیر دیگر فرمود:
« فاذا أنا اشتقت الی ریح الجنه شممت ریح فاطمه.»[44]
هنگامی كه مشتاق بوی بهشت می‌شوم بوی فاطمه (سلام الله علیها) را استشمام می‌كنم.
علمای شیعه و اهل سنت نقل کردند که پیامبر اکرم در شب معراج از بهشت عبور می کرد . جبرییل امین از میوه درخت طوبی به آن حضرت داد . هنگامی که به زمین بازگشت ، نور فاطمه از آن میوه بهشتی منعقد شد [45].
مقام قرب فاطمه (سلام الله علیها) نزد خداوند
در كتاب‌های معروف اهل سنت و در روایات متعدد آمده است كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) به فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: « ان الله یغضب لغضبك و یرضی لرضاك»[46]. خداوند بخاطر خشم تو خشمگین و بخاطر رضای تو راضی می‌شود. یعنی فاطمه محور غضب و خشنودی خدا معرفی می گردد.
در صحیح بخاری از منابع معروف اهل سنت چنین می خوانیم که پیغمبر خدا فرمود : فاطمه بضعه منی فمن اغضبها فقد اغضبنی[47] . فاطمه پاره وجود من است و هرکس او را به خشم آورد مرا به خشم آورده است .
و در بیان نورانی دگر فرمود: « انما سماها فاطمه لان الله فطمها و مجبیها عن النار[48]». او را فاطمه نامیدند چون كه خداوند او و محبانش را از دوزخ باز داشته است. ذهبی از علمای اهل سنت از پیامبر اکرم روایت کرده است: فاطمه نخستین كسی است كه وارد بهشت می‌شود.
« اول شخص یدخل الجنه فاطمه بنت محمد[49]»
نخستین كسی كه وارد بهشت می‌شود فاطمه(سلام الله علیها) دختر رسول خداست.
فاطمه اسوه بی‌نظیر :
پروردگار عالم در قرآن كریم شیوه‌های متفاوتی را برای تربیت انسان ارائه فرموده است. یكـی از مـؤثرترین و كارآمد ترین شیـوه‌های تـربیتی كه در قرآن به كـرات بطور مستـقیم و
غیرمستقیم مورد توجه قرار گرفته، ارایه الگوهای شایسته می‌باشد.
قدكانت لكم اسوه حسنه فی ابراهیم والذین معه[50]در ابراهیم و كسانی كه با او بودند برای شما الگویی نیكوست.
ضرب الله مثلاً للذین امنوا امراه فرعون[51]. خداوند برای مؤمنین، همسر فرعون را مثل زده است. و در جایی دیگر نبی مکرم اسلام را به عنوان الگویی شایسته برای جوامع بشری معرفی می نماید . لقد كان فی رسول الله اسوه حسنه[52]. در پیامبر خدا برای شما الگویی نیكو وجود دارد.
از آنجائیكه حضرت زهرا (سلام الله علیها) استمرار اسوه حسنه پدر است، او میوه قلب رسول الله و روح و نور چشم و پاره تن رسول خدا است[53]. او مظهر رضای الهی و غضب ربوبی و سیده بانوان جهان به شمار می‌آید، لذا به عنوان الگوی جامع و برتر برای نسل دیروز و امروز و فردا معرفی شده است. و شاید همین رمز و راز آن روایتی باشد كه پیامبر خدا فرمودند: ان الله جعل علیا و زوجته و ابنائه حجج الله علی خلقه[54] همانا خداوند علی و فاطمه و فرزندان آنها را حجت‌های خودش برای مردم قرار داد.
امام زمان(عج) بهترین خلق روی زمین، الگوی همگان، در تمام ابعاد وجودی انسان، هم فاطمه زهرا(سلام الله علیها) را اسوه شایسته زندگانی خویش معرفی می‌فرماید.
و فی ابنه رسول الله لی اسوه حسنه[55]دختر رسول خدا برای من الگوی شایسته است.
فاطمه الگوی من است نه از آن جهت كه مادر من است بلكه بدین جهت كه دختر رسول الله و استمرار رسالت و آئین پدر و تداوم بخش امامت و ولایت است.
آری فاطمه نه تنها الگوی بانوان جهان بلكه اسوه تمام جهانیان در ابعاد مختلف زندگی است در سجاده بندگی، در جلوه گاه وارستگی، در اوج ایثار و انفاق، در زهد و ساده زیستی، در حیاء و حجاب و عفاف، در عرصه وظایف خانوادگی، در میدان صبر و بردباری، در جبهه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و...
مقام معظم رهبری فرمود: شخصیت زهرای اطهر در ابعاد سیاسی، اجتماعی و جهادی شخصیت ممتاز و برجسته‌ای است، به طوری كه همه زنان مبارز و انقلابی و برجسته و سیاسی عالم می‌توانند از زندگی كوتاه و پر مغز او درس بگیرند[56]. لذا به تمام دنیا و همه مجامع علمی و فرهنگی با قاطعیت اعلام می كنیم كه اگر همانند زهرا دارید معرفی كنید. و با تمسك به آیات و روایات با صراحت می‌گوییم كه همانند آن حضرت وجود نداشته و نخواهد داشت و بهترین الگودر همه ابعاد زندگی برای همه عصرها و نسل‌ها می‌باشد.
حضرت آیه الله جوادی آملی فرمود: آنچه در پایان این خطوط و خاتمه این سطور می‌توان به یادگار نوشت و در جان سرشت، اعتقاد به كوثر بودن زهرا(سلام الله علیها) و الگو بودن دختر بطحاء است. او نه تنها اسوه زنان و رهبر نسوان است بلكه امام مردان و زعیم قاطبه نیكان است[57].

منابع و مأخذ :
1- قرآن كریم
2- نهج البلاغه
3- تفسیرمجمع‌البیان-علامه طبرسی منشورات مكتبه آیه-العظمی مرعشی نجفی قم- 1403هـ.ش
4- تفسیر المیزان - علامه طباطبائی- انتشارات جامعه مدرسین قم.
5- تفسیر كبیر- فخر رازی - نشر مكتب الاعلام الاسلامی - چهارم 1413 هـ. ق
6- تفسیر كشاف - محمود زمخشری - انتشارات دارالفکر - بیروت - اول -1397هـ ق
7- تفسیر روح المعانی - سیدمحمود آلوسی - دار احیا التراث العربی - بیروت
8- الجامع لاحکام القرآن - محمد قرطبی - دار احیا التراث العربی - بیروت - 1405 هـ ق
9- تفسیر نمونه - ناصر مكارم شیرازی- دارالكتب الاسلامیه تهران هشتم- 1369 هـ .ش
10- درالمنثور-جلال الدین سیوطی-منشورات آیت الله العظمی مرعشی نجفی-قم-04 هـ ق
11- بحارالانوار- محمدباقر مجلسی- مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان 1404 هـ.ق
12- الغدیر- علامه امینی - دارالكتب الاسلامیه - تهران - پنجم 1371 هـ. ش
13- مستدرك الصحیحین - الحاکم النیشابوری - بیروت - دارالمعرفه
14- زهرابرترین بانوی جهان- ناصر مكارم شیرازی-انتشارات سرور- قم-ششم-1380-هـ. ش
15- سرچشمه اندیشه، عبدالله جوادی آملی- مركز نشر اسراء قم- اول- 1382 هـ. ش
16- صحیفه امام خمینی- مؤسسه تنظیم ونشرآثارامام خمینی - تهران اول 1378 هـ. ش
17- حدیث ولایت - سید علی خامنه‌ای- انتشارات امیر كبیر- تهران - سوم- 1377 هـ. ش
[1] - بحارالانوار، ج43،ص5- درالمنثور ذیل آیه 1، اسراء
[2] - زهرا برترین بانوی جهان، ص 20 و درالمنثور ذیل آیه 1، اسراء
[3] - آیه تطهیر- علامه حسن‌زاده آملی در هزار و یك نكته فرمود: امام فخر رازی كه مشهور به امام‌المشككین است و در هر مسأله شك كرده در مورد عصمت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) تسلیم محض است.(نكته 748)
[4] - قل لا اسئلكم علیه اجراً الا الموده فی القربی- شوری آیه 23- امام شافعی پیشوای فرقه شافعیان در این باره چنین سروده است: یا اهل بیت رسول الله حبكم فرض من الله فی القرآن انزله ( ای اهل بیت رسول خدا دوستی شما واجبی است كه در قرآن نازل شده است.
[5] - ان الله یغضب لغضب فاطمه و یرضی لرضاه. بحارالانوار ج 43 ص 19- و مستدرك الصحیحین ج3 ص 153
[6] -زهرا برترین بانوی جهان ص 78- الدر المنثور ذیل آیه 42 آل عمران
[7] - سرچشمه اندیشه، ج 2، ص 99
[8] - صحفیه نور ج 12 ص 72 قسمتی از پیام امام خمینی ره در تاریخ 15/2/59
[9] - صحیفه امام ج 20 ص 4
[10] -صحیفه امام ج 7 ص 337-338
[11] - مناقب فاطمی ص 78
[12] - حدیث ولایت ج 3 ص 167
[13] - المیزان - ج 20- ص 120
14 - مجمع‌البیان - ذیل سوره دهر
[15] - مجمع‌البیان - همان
[16] - المیزان ج 20 ص 120
[17] - تفسیر قرطبی ج 10 ص 909
[18] - تفسیر نمونه ج25 ص330
[19] - كشاف ج 4 ص 670
[20] - تفسیر نمونه ج25 ص330
[21] - مجمع‌البیان ج 5 ص 404
[22] - مجمع‌البیان ج 5 ص 404 و احقاق الحق ج 3 ص 157 شأن نزول فوق را از 36 نفر از دانشمندان و علماء اهل سنت با او ذكر مأخذ نقل كرد. علامه امینی نیز در الغدیر ج3 ص 107 از 34 نفر از علماء معروف اهل سنت این حدیث رانقل كرد.
[23] - روح المعانی ج 29 ص 158
[24] - المیزان ج 20 ص 131
[25] - آل عمران - 92
[26] - الصواعق المحرقه ص 109
[27] - اصول كافی ج 2 باب اطعام المؤمنین
[28] - بقره 261
[29] - نهج البلاغه خطبه 129
[30] - بحارالانوار ج 74 ص 369
[31] - بقره 262
[32] - آل عمران 124
[33] - اعراف - 179
[34] - مستدرك الصحیحین- ج 2- ص 495
[35] - زهرا برترین بانوی جهان ص28
[36] - درالمنثور - ذیل آیه 142 آل عمران
[37] - آل عمران- 42 و 43 سوره مریم (سلام الله علیها) آیات 16 تا 21
[38] - آل عمران - 37
[39] - مائده - 75
[40] - مستدرك الصحیحین - ج 3- ص 156
41 - مانند زمخشری و سیوطی در ذیل آیه : کلما دخل علیها زکریا المحراب وجد عندها رزقا... ."هر زمان زکریا وارد محراب مریم می شد غذای مخصوص در آنجا می دید".
[42] - كشاف- ذیل آیه 37 آل عمران
[43] - ذخائر العقبی- ص 36 به نقل از کتاب زهرا برترین بانوی جهان
[44] - درالمنثور - ذیل آیه اول سوره اسراء
45 - درالمنثور - همان و زهرا برترین بانوی جهان ص20
[46] - مستدرك الصحیحین- ج 3- ص 153
47 - صحیح بخاری - باب منابب قرابه رسول الله به نقل از کتاب زهرا برترین بانوی جهان
[48] - تفسیر نمونه ج25 ص330
[49] - کنز العمال ج6 ص219 به نقل از کتاب زهرا برترین بانوی جهان
[50] - ممتحنه 6
[51] - تحریم 11
[52] - احزاب 21
[53] - امالی صدوق- ص 99
[54] - شواهد التـنزیل ج1 ص76 به نقل از کتاب زهرا برترین بانوی جهان
[55] -بحارالانوار ج 53 ص 178
[56] - حدیث ولایت - ج 3- ص 156
[57] - سرچشمه اندیشه، ج 2، ص 10

منبع : سازمان تبلیغات اسلامی