زندگى آرمانى اى كه در حكومت حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تحقّق خواهد یافت، با زندگى تمامى جوامع و حكومت هاى موجود در جهان فرق دارد. حاكم، نوع حكومت، قوانین و سازمان ها و نهادهاى حكومت مهدى(علیه السلام)، هیچ شباهتى به حكومت هاى موجود در جهان امروز ندارد. حكومت او، بر مبناى ایمان به خداى واحد، شكل خواهد گرفت و هدف آن، یكپارچه كردن ملّت ها و كشورها، برداشتن دیوار امتیازها و اعتبارهاى بیهوده، برقرارى وحدت كلمه و ایجاد ارتباط و همكارى میان مردم است. در حكومت آرمانى اسلام، هرگونه اختلاف هاى نژادى، طبقاتى، جغرافیایى، مسلكى و حزبى و زبانى باید از میان برود و این امور، نباید سبب امتیاز و افتخار و اعتبار باشد. حتى در آن حكومت، نزاع هاى دینى هم كنار گذاشته مى شود و همه در زیر پرچم رحمت اسلامى، به گفتگو و مدارا روى مى آورند و بحث هاى روشنگرانه و استدلال، جاى جنگ را مى گیرد و پیروان ادیان مختلف، در عین آزادى و امنیّت (در نگه داشتن ایمان شخصى و قلبى شان)، به تدریج، هدایت مى یابند و تحت تأثیر جاذبه شخصیّت و روش و منش حكومتگر اسوه اسلام (مهدى)، به اسلام مى گروند و تسلیم فرمان خداوند مى گردند. این، همان حكومت واحد جهانى است كه در آن، كره زمین با یك حاكم، یك نوع حكومت و با یك روش عادلانه اداره مى شود.

در كلام دیگران

مسئله حكومت واحد جهانى، چیزى نیست كه تنها مسلمانان و بویژه پیروان مكتب تشیّع از آن دم بزند؛ بلكه نظریه پردازان و صاحب نظران بزرگ اجتماعى مغرب زمین نیز در عصر حاضر به این حقیقت پى برده اند و در انتظار روزى به سر مى برند كه حكومت واحد جهانى بر اساس ارزش هاى مشترك و معیارهاى فراگیر انسانى تأسیس گردد و جهان نوینى پدید آید و بشر در زیر یك پرچم و تحت فرمان یك فرمانده قرار گیرد و از همه دردها و رنج ها رهایى یابد.

پروفسور آلبرت انیشتین، نظریه پرداز «نسبیّت» و از فیزیكدانان معروف جهان، در سخنانش چنین مى گوید: «فرا رسیدن آن روزى كه در جاى جاى جهان، صلح و صفا حكومت كند و همه اعضاى جامعه بشرى با یكدیگر برادر و دوست باشند، دیرى نخواهد پایید».(1)

بِرتراند راسِل، فیلسوف بزرگ انگلیسى مى گوید: «دنیا چشم به راه مصلحى است كه همگان را در سایه یك پرچم و یك شعار، متّحد سازد».(2)

پروفسور آرنولد تویْن بى، متفكر و مورّخ انگلیسى، در كنفرانس صلح نیویورك، به ضرورت تشكیل حكومت واحد جهانى اشاره مى كند و چنین مى گوید: «تنها راه صلح و نجات نسل بشر، تشكیل یك حكومت جهانى، و جلوگیرى از گسترش سلاح هاى اتمى است».(3)

با در نظر گرفتن گفتارهایى كه بیان شد، تا حدّى روشن مى شود كه چگونه دنیاى ما براى پذیرش حكومت جهانى حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آماده مى شود.

حكومت جهانى در آرمان شهر مهدى، افزون بر این كه ضامن اجرایى دارد، از پشتیبانى عقیده و ایمان نیز برخوردار است، مردم را برادر مى سازد، صلح و امنیت را در سراسر جهان برقرار مى نماید، فقر و كمبود را با ثروت و رفاه، جایگزین مى كند و در آن، معنویت، اخلاق و علم و دانش، سراسر دنیا را فرا مى گیرد و عدالتِ كامل و حقیقى در همه جاى عالم جارى مى شود.

حكومت این آرمان شهر، زیر نظر حكومتگر الگوى اسلام و دیگر ادیان الهى، به بهترین شكل اداره مى شود و صالحان و مؤمنان واقعى، كارگزاران و مسئولان این حكومت در نقاط مختلف جهان اند.

رفاه عمومى

یكى از شرایط اساسى براى رسیدن به اهداف معنوى و تكامل حقیقى انسان ها، مبارزه با فقر اقتصادى و فراهم آوردن زمینه هاى زندگى آبرومندانه براى همه انسان هاست. بنابراین، یكى از برنامه هاى حكومتى در آرمان شهر مهدى، یك طرح اقتصادى كارآمد براى سراسر جهان بشرى است.

رفاه اقتصادى در این آرمان شهر، از جمله مسائلى است كه در روایات اسلامى، تأكید فراوانى بر آن شده است. این امر، اهمیت موضوع و نقش آن را در ساختن جامعه الهى مى رساند و شاید پس از اصل «عدالت»، دومین موضوعى باشد كه در آن دوران و جامعه مورد توجّه خواهد بود.

در دوران حكومت حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، از فقر، نشانه اى نخواهد ماند. دیگر برخى سیر نمى خوابند كه برخى دیگر شب را در كنارشان با گرسنگى بگذرانند؛ دیگر منابع اقتصادى در اختیار گروه خاصى نیست تا كالاها و فرآورده هاى جامعه را به انحصار كشند، بلكه در دوران حكومت مهدى موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هر كه بخواهد كار كند، به آسانى، زمینه اشتغال مناسب برایش فراهم مى شود.

پیامبر اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود: «امت من در دوران مهدى، چنان در نعمت غرق مى شود كه تا آن روز، سابقه نداشته باشد. آسمان، پیوسته باران (رحمت) خود را برایشان فرو مى فرستد و چیزى از روییدنى هاى زمین باقى نمى ماند، مگر آن كه بر آنان روییده شود. ثروت در آن روز، روى هم انباشته مى شود».(4)

شكوفایى اقتصادى در آرمان شهر مهدى به گونه اى است كه در طول تاریخ، پیشینه ندارد. گویى تمام نیروهاى زمینى و آسمانى، دست به دست هم داده اند تا تمامى ذخیره هاى هستى را آشكار كنند و زندگى سراسر رفاه و آسایش را براى بشریت ایجاد نمایند.

گسترش دانش و پیشرفت تمدّن

عصر حكومت حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) روزگار گسترش و شكوفایى آگاهى و دانایى است و آرمان شهر مهدى، شهر دانش و تمدّن است.

آن امام موعود از حقایق گسترده براى بشریّت، پرده برمى دارد و مردمان را به دانش هاى یقینى و درست، هدایت مى كند و شناخت هاى ناب و خالص برایشان به ارمغان مى آورد، و از این رهگذر، دو محور اساسى تحقق مى پذیرد:

1. با گسترش شناخت و كشف اسرار كائنات، پایه هاى خداشناسى، استوار مى گردد؛

2. گسترش شناخت و دانایى، تشكیل جامعه انسانى سالم و مرفّه را ممكن مى سازد؛ زیرا در پرتو شناخت درست مسائل حیات و بخش هاى گوناگون آن، موضوعات: تربیت، رشد، تكامل معنوى و مادى، آغاز و انجام دادن كار انسان، سرنوشت اكنون و آینده او، شیوه ها و روش هاى اداره زندگى، تأمین و تنظیم خانواده، بهره بردارى از مواهب و امكانات طبیعى و انسانى و ... به خوبى براى بشر، شكافته مى شود و از این رهگذر، شایستگى هاى لازم را براى اداره مطلوب زندگى در ابعاد مختلف آن به دست مى آورد.

آرى! در پرتو علم و آگاهى از مسائل مادى و فیزیكى جهان، زیست این دنیایى انسان، بهبود مى یابد و با شناخت درست ابعاد معنوى حیات و سعادت حقیقى انسان، راه تكامل معنوى گشوده مى شود و در نتیجه، جامعه آرمانى اسلام، در دو بُعد مادى و معنوى، پویا و پایدار مى گردد.

این شناخت ها، همه در روزگار رستاخیز امام مهدى(علیه السلام) تحقق مى پذیرند، و نقطه هاى ابهام و تردید و سرگردانى محو مى شوند و انسان، در رستاخیز ظهور، هر روز به شناخت هاى اصیل و تازه اى دست مى یابد، و حقایقى نو براى او كشف مى شود، و به راه ها و روش هاى متعالى تر و بالاترى دست مى یابد و شیوه هاى بهترى را در پیش مى گیرد.

امام صادق(علیه السلام) در زمینه آشكار شدن دانش هاى جدید در عصر حكومت حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى فرماید: «علم و دانایى 27 حرف است. تمام آنچه پیامبران آورده اند و براى مردم آشكار ساخته اند تنها دو حرف بوده است و مردمان بیش از این دو حرف، تاكنون نشناخته اند. آن گاه كه قائم ما قیام كند، 25 حرف دیگر را آشكار مى سازد و میان مردمان، گسترش مى دهد و آن دو حرف را نیز به آنها ضمیمه مى سازد تا 27 حرف را گسترش داده باشد».(5)

و نیز در سخنى از امام باقر(علیه السلام) آمده است: «قائم ما، به هنگام ظهور خویش، نیروهاى عقلانى توده هاى مردم را متمركز مى كند و خِردها و دریافت هاى خلق را به كمال مى رساند».(6)

برقرارى امنیت و آسایش

بى شك، یكى از نیازهاى برجسته بشر در زندگى، «امنیت» است؛ امنیتى كه در تمام جنبه هاى زندگى فرد، بروز یابد و او را از نظر سیاسى، اجتماعى، اقتصادى، فردى، اخلاقى، حقوقى و ... در امان بدارد.

از سوى دیگر، در احادیث اسلامى، آرمان شهر مهدى، به عنوان شهر «امنیّت» و «صلح»، معرفى شده است؛ امنیتى كه از كوچك ترین وسائل فردى تا بزرگ ترین مسائل جهانى را در بر مى گیرد.

در آرمان شهر مهدى، انسان ها مى توانند آسوده خاطر و به دور از هرگونه وحشت و دغدغه در كمال آرامش زندگى كنند. بنابراین، ناملایمات و نابسامانى هایى كه به سبب روابط نادرست حاكم در اجتماع در زندگى هر انسان پدید مى آید، در عصر ظهور جایگاهى ندارد.

با نظام دقیقى كه در حكومت حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پیاده مى شود، در مدت كوتاهى، امنیت و صلح، در دورترین سرزمین ها نیز حاكم مى شود و مردم در فضایى آرام، زندگى خواهند كرد؛ راه ها امن مى گردد؛ مردم در امنیت قضایى به سر خواهند برد؛ امنیت جانى و مالى و شخصیتى آنها تضمین مى شود و به تدریج، دزدى و دروغ و فریب و ... در جامعه رنگ مى بازند.

پیامبر گرامى اسلام(ص) فرمود: «حكومت مهدى به گونه اى است كه در آن، دو زن، شبانه مسافرت مى كنند و از بى عدالتى و ستم، هراسى ندارند»(7) و نیز در حدیث دیگرى آمده است: «چون قائم قیام كند در زمان او جور و ستم، ریشه كن مى شود و راه ها امن مى گردند و هر حقى به صاحب حق برمى گردد».(8)

تحقّق عدالت حقیقى

انسان در طول تاریخ، همواره آرزوى تحقق عدالت كامل در جامعه را در ذهن خود مى پرورانده است. انسان هاى بسیارى مانند افلاطون و دیگر اندیشمندان دینى و غیر دینى، با اندیشه عدالت خواهى به فكر عملى كردن این آرزو بوده اند و تلاش هاى زیادى كرده اند؛ ولى تلاش آنان همیشه بى نتیجه مانده است.

در اسلام و آموزه هاى این دین الهى، عدل، جایگاه بسیار مهمّى دارد، تا جایى كه همه انسان ها مأمورند تا در تمام زمینه هاى زندگى خود، عدالت را رعایت كنند؛ ولى چنان كه گفته شد تحقق كامل عدالت در ابعاد مختلف آن، براى بشر، به آرزویى دور از دسترس تبدیل شده است؛ امّا بشر براى رسیدن به این آرزو، هنوز ناامید نشده است و همیشه به گونه اى در انتظار رسیدن به عدالت به سر مى برد و بدون شك، روزى این انتظار، به سر خواهد آمد و آن روز، جز روز ظهور منجى بشر، حضرت مهدى(علیه السلام) نخواهد بود.

پیامبر اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم) در توصیف شخصیت عدالتگراى حضرت مهدى(علیه السلام) مى فرماید: «او آغاز عدالت و پایان آن است».(9)

در بسیارى از روایاتى كه درباره امام مهدى و ویژگى هاى او و عصر او هستند، به موضوع «عدالت» اشاره شده است و حتى برخى از آنها از حضرت مهدى(علیه السلام) به عنوان مظهر و تجلّى كامل عدالت، یاد شده و نام «عدل» را بر آن حضرت نهاده اند(10) كه در واقع، ترجمان كامل رسالت اوست.

در آرمان شهر مهدى، تمام حقوقِ پایمال شده ملّت ها بازستانده مى شود و حقّ هر حقدارى به او باز مى گردد، اگر چه به دست گذشتگان، غصب شده باشد و هیچ مدرك و شاهدى هم براى اثبات آن وجود نداشته باشد؛ چرا كه آن حضرت، با دانش بیكران خدادادى اش، حق را از ناحق مى شناسد و بدون نیاز به «شاهد» و «سند» و «مدرك»، قضاوت مى نماید(11) و نیز فرمان مى دهد كه داد ستمدیدگان را از ستمگران بازستانند، گرچه حقّ همسر نسبت به همسر یا حق پدر نسبت به فرزند باشد.

امام صادق(علیه السلام) درباره عدالت فراگیر موعود آخرالزمان مى فرماید: «به خدا سوگند، عدالت او در خانه هاى مردم وارد مى شود، هم چنان كه گرما و سرما وارد مى شود».(12)

برقرارى وحدت معنوى

یكى از ویژگى هاى مهم آرمان شهر مهدى، ایجاد وحدت معنوى و ایمانى در بین انسان هاى نقاط مختلف جهان است؛ زیرا براى تشكیل جامعه واحد یا امّت واحد، داشتن معتقدات قوى مشترك، ضرورى است و جهان بینى هاى گوناگون و متضاد، به طور قطع، تفرقه و دوگانگى و ناسازگارى اجتماعى پدید مى آورند و مانع وحدت مردم مى شوند.

بنابر روایات اسلامى، در دوران ظهور حضرت مهدى، جهان بینى واحدى بر قلب و اندیشه جهانیان غلبه مى یابد و یكپارچگى و یگانگى واقعى در پرستش خداى یكتا (توحید) پدید مى آید و مردمان، همه یكدل و یك زبان، به سوى سعادت و صلاح، حركت مى كنند و در راه و روش هاى اجتماعى نیز اختلاف و چندگانگى دیده نمى شود.

امام صادق(علیه السلام) به یكى از اصحاب خویش به نام مُفضَّل، چنین فرمود: «اى مفضَّل! قائم از میان ملت ها و آیین ها، اختلاف را برمى دارد و یك آیین بر همه حاكم مى گردد».(13)

[روشن است كه این یكدلى و هماهنگى، نه به اجبار و قهر و غلبه، بلكه به سنّت رسول خدا و به مدد استدلال و جذب قلوب و تربیت تدریجى اجتماع، خواهد بود.](14)

حمزه كریم خانى

پی نوشتها:

1. مفهوم نسبیّت، ترجمه: اكبر تبریزى، تهران: انتشارات پیك، 1363، ص35.

2. در انتظار ققنوس، ص45.

3. مشكلات مذهبى روز، ص20.

4. عقدالدرر، ص170.

5. بحارالأنوار، ج52، ص332.

6. منتخب الأثر، ص483.

7. المعجم الكبیر، ج8، ص179.

8. الارشاد، ج2، ص384.

9. كمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص118.

10. مكیال المكارم، ص118.

11. ظهور حضرت مهدى(علیه السلام) از دیدگاه اسلام و مذاهب مختلف جهان، ص312.

12. بحارالأنوار، ج52، ص316.

13. همان، ج53، ص4.

14. در این باره، ر. ك: جهانى شدن، [آیة الله] سیدمحمد شیرازى، ترجمه: عبدالحسین هراتى، قم، 1384؛ اسلام و جهانى شدن (مجموعه مقالات)، قم: دانشگاه مفید، 1384. (بخش علمى)

منابع

1. آینده جهان، رحیم كارگر،قم: بنیاد فرهنگى مهدى موعود، اوّل، 1383.

2. ظهور حضرت مهدى(علیه السلام) از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، سید اسداللّه هاشمى شهیدى،قم: انتشارات مسجد جمكران،اوّل، 1380.

3. عصر زندگى، محمد حكیمى،قم: بوستان كتاب، پنجم، 1381.

4. آینده از نظر ما و دیگران، على قائمى، تهران: انتشارات امیرى، 1380.