در این نوشتار کوتاه به بررسی خصوصیات ظاهری حضرت مهدی (علیه السلام) در کتب اهل سنت می پردازیم.

روایت اول:

«حدثنا سَهْلُ بن تَمَّامِ بن بَزِیعٍ ثنا عِمْرَانُ الْقَطَّانُ عن قَتَادَةَ عن أبی نَضْرَةَ عن أبی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ قال قال رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم الْمَهْدِیُّ مِنِّی أَجْلَى الْجَبْهَةِ أَقْنَى الْأَنْفِ یَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطًا وَعَدْلًا كما مُلِئَتْ جَوْرًا وَظُلْمًا.[۱]

مهدی از نسل من است، پیشانی فراخ و نورانی و بینیش باریک و قلمی است که زمین را از عدل و داد پر سازد؛ چنانکه از ظلم و جور پر شده باشد.»

راویان این حدیث از روات بخاری و مسلم هستند مگر"سهل بن تمام بن بزیع" که ابن حجر این شخص را صدوق می داند.[۲]

روایت دوم:

این حدیث در دوازده کتاب اهل سنت آمده است:

«حدثنا عَلِیُّ بن سَعِیدٍ الرَّازِیُّ ثنا عَلِیُّ بن الْحُسَیْنِ ثنا عَنْبَسَةُ بن أبی صَغِیرَةَ ثنا الأَوْزَاعِیُّ عن سُلَیْمَانَ بن حَبِیبٍ قال سمعت أَبَا أُمَامَةَ یقول قال رسول اللَّهِ صلى اللَّهُ علیه وَسَلَّمْ سَیَكُونُ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَ الرُّومِ أَرْبَعُ هُدَنٍ تَقُومُ الرَّابِعَةُ على یَدِ رَجُلٍ من أَهْلِ هِرَقْلَ یَدُومُ سَبْعَ سِنِینَ فقال له رَجُلٌ من عبد الْقَیْسِ یُقَالُ له الْمُسْتَوْرِدُ بن خِیلانَ یا رَسُولَ اللَّهِ من إِمَامُ الناس یَوْمَئِذٍ قال من وُلْدِ أَرْبَعِینَ سَنَةً كأن وَجْهُهُ كَوْكَبٌ دُرِّیٌّ فی خَدِّهِ الأَیْمَنِ خَالٌ أَسْوَدُ علیه عَبَاءَتَانِ قَعْوَایَتَانِ.[۳]

میان شما و رومیان چهار صلح است، چهارمین آن به دست مردى از نسل هرقل خواهد بود و هفت سال دوام مى یابد، مردى از طائفه عبدقیس به نام مستور بن خیلان، عرض کرد اى رسول خدا، در آن روز پیشواى مردم کیست؟

پیشواى مردم مهدى است که از فرزندان من مى باشد که چون ظهور کند به صورت مرد چهل ساله مى نماید.

رخسارش چون ستاره تابان مى درخشد و در سمت راست رخسارش خال سیاهى است، دو عباى قطرى پوشیده.»

بررسی راویان این حدیث:

- «عَلِیُّ بن سَعِیدٍ الرَّازِیُّ»،ذهبی این شخص را با لقبی چون "حافظ" مدح می کند.[۴]

- «عَلِیُّ بن الْحُسَیْنِ»، ابن حبان این شخص را توثیق (مراد از توثیقِ راوی به معنای صحه گذاشتن بر عدالت و ضبط وی می باشد) می کند.[۵]

- «عَنْبَسَةُ بن أبی صَغِیرَةَ»، ذهبی فقط درباره این شخص می گوید:

«که یک خبر باطل از "اوزاعی" نقل کرده است.»[۶]

اما چون جرحی (مراد از جرح در علم رجال ، خدشه وارد کردن به عدالت یا ضبط راوی یا هر دو ویژگی یاد شده است به طوری که در نتیجه این جرح ، حدیث او ناپذیرفتنی تلقی شود.) که باعث شود"عنبسه" روایاتش به طور کل حجیت ساقط شود، در بین رجال اهل سنت دیده نشده است، همین امر باعث قبول روایات او می شود.

- «سلیمان بن حبیب المحاربی»؛ ابن حجر این شخص را ثقه می‎داند.[۷]

- «الأَوْزَاعِیُّ» و «أَبَا أُمَامَةَ»، هم از روایان بخار و مسلم هستند.

پی نوشت:

[۱]. سلیمان بن الأشعث أبو داود السجستانی الأزدی، سنن أبی داود، ج ۴ ص ۱۰۷. دار النشر: دار الفكر تحقیق، محمد محیی الدین عبد الحمید

[۲]. عسقلانی شافعی، تقریب التهذیب، ج ۱ ص ۲۵۷. دار النشر: دار الرشید سوریا، ۱۴۰۶/۱۹۸۶. الطبعة الأولى، تحقیق محمد عوامة

[۳]. طبرانی، المعجم الكبیر، ج ۸ ص ۱۰۱. دار النشر: مكتبة الزهراء، الموصل، ۱۴۰۴، ۱۹۸۳، الطبعة الثانیة، تحقیق، حمدی بن عبدالمجید السلفی

[۴]. ذهبی، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، ج ۵ ص ۱۶۰ دار النشر: دار الكتب العلمیة، بیروت، ۱۹۹۵، الطبعة الأولى، تحقیق، الشیخ علی محمد معوض والشیخ عادل أحمد عبدالموجود.

[۵]. ابن حبان، الثقات، ج ۸ ص ۴۷۴. دار النشر: دار الفكر، ۱۳۹۵، ۱۹۷۵ ، الطبعة الأولى، تحقیق السید شرف الدین أحمد

[۶]. ذهبی، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، ج ۵ ص ۳۶۲. دار النشر: دار الكتب العلمیة، بیروت، ۱۹۹۵، الطبعة الأولى، تحقیق، الشیخ علی محمد معوض والشیخ عادل أحمد عبدالموجود

[۷]. ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ج ۱ ص ۲۵۰. دار النشر: دار الرشید، سوریا، ۱۴۰۶، ۱۹۸۶، الطبعة الأولى، تحقیق محمد عوامة