در حدیث معروفی در کتب فریقین از پیامبر اکرم نقل شده است که:

امت من به ۷۳ گروه تقسیم می گردند که ازاین میان تنها یك گروه دربهشت بوده و۷۲ فرقه دیگردردوزخ قرار خواهند گرفت (۱)

اکنون برای این که روشن شود فرقه ناجیه چه کسانی هستند نیاز به ذکر چند نکته است

نکته اول:

اولین سوالی که درباره این حدیث پیش می آید، سند این حدیث است که به طور مختصر سند این حدیث را طبق کتب اهل سنت و شیعه بررسی می کنیم.

طبق کتب اهل سنت در مستدرک حاکم نیشابوری در ذیل این حدیث آمده است که:

این حدیث صحیح است.

و در کتب شیعه هم:

بسیاری از مفسران و حدیث شناسان به این حدیث استدلال میکنند که نشان دهنده مقبولیت این حدیث نزد آنان است.(2)

نکته دوم:

طبیعی است که هر فرقه خودشان را اهل حق می دانند و گروه دیگر را باطل معرفی می کنند.

حتی در میان فرقه های اهل سنت هم هر کدام خود را حق و فرقه دیگر را باطل می دانند

حنبلی ها میگویند :

من لم یکن حنبلیا فلیس بمسلم.

هرکس حنبلی نباشد اصلاً مسلمان نیست(3)

بعضی از علمای اهل سنت هم می گویند:

در این زمان تعیین فرقه ناجیه بسیار مشکل است(4)

نکته سوم:

در حدیث دیگری پیامبر یکی از فرقه های باطل را که اهل آتش است، معرفی می کند:

عن عوف بن مالك رضی الله عنه عن النبی:

قال تفترق أمتی على بضع و سبعین فرقة أعظمها فتنة على أمتی قوم یقیسون الأمور برأیهم(5)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

امت من به هفتاد و چند فرقه منشعب و متفرق می شوند و اعظم و اکثریت این فرقه ها آن فرقه ای است که امور دینی را با رأی خودشان قیاس می کنند یعنی عمل به قیاس می کنند.

حاکم در ذیل این حدیث میگوید این حدیث صحیح است

سوال:

چه کس یا کسانی به قیاس عمل می کنند؟

شیعه یا اهل سنت؟

این در حالی است که فتواهای قیاسی ابوحنیفه بسیار زیاد است؛

به عنوان مثال:

سمعنا أباحنیفة یقول:

« لو أنّ رجلاً عَبَدَ هذا البغل تقرباً بذلك إلى اللّه‏ لم‏أر بذلك بأساً»؛

« از ابوحنیفه شنیدیم که میگفت:

«اگر شخصی این قاطر را بپرستد برای اینکه به وسلیه آن به خدا تقرّب جوید، در آن اشکالی نمیبینم»(6)

عمل به قیاس در این فتوا روشن است:

یعنی گفته که هر جا که قصد قربت بود میتوان در آن جا عبادت را که مختص به خدا است، جاری کرد

نکته چهارم:

کدام یک از فرقه ها به دستورات اهل بیت عمل می کنند؟

قرآن به اهمیت اطاعت از دستورات اهل بیت اشاره میکند و می فرماید:

«قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏»؛

بگو:

«من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى‏ كنم جز دوست ‏داشتن اهل بیتم» [شوری آیه ۲۳]

احمد"در فضائل الصحابه با سند خود از سعید بن جبیر ازعامر چنین نقل مى‏ كند:

لما نزلت‏ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏ قالوا: یا رسول اللَّه! من قرابتك؟

من هؤلاء الذین وجبت علینا مودتهم؟

قال: على و فاطمه و ابناهما (علیهم السلام) و قالها ثلاثا:

"هنگامى كه آیه" قُلْ‏ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏" نازل شد اصحاب عرض كردند:

اى رسول خدا! خویشاوندان تو كه مودت آنها بر ما واجب است چه کسانی هستند؟

پیامبر اکرم فرمود:

على و فاطمه و دو فرزند آن دو و این سخن را سه بار تكرار فرمود"(7)

در" مستدرك الصحیحین" از امام" على بن الحسین" علیه السلام نقل شده كه وقتى امیر مؤمنان على علیه السلام به شهادت رسید، حسن بن على علیه السلام در میان مردم خطبه خواند كه بخشى از آن چنین بود:

انا من اهل البیت الذین افترض اللَّه مودتهم على كل مسلم فقال تبارك و تعالى لنبیه، قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏ وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً فاقتراف الحسنة مودتنا اهل البیت

" من از خاندانى هستم كه خداوند مودت آنها را بر هر مسلمانى واجب كرده است، و به پیامبرش فرموده:

قل لا اسئلكم...

منظور خداوند از" اكتساب حسنه" مودت ما اهل بیت است" (8)

آیا دوستی اهل بیت فقط زبانی است؟

قطعا این طور نیست؛ دوستی اهل بیت باید در عمل هم ثابت شود یعنی عمل به دستورات آنها هم سرلوحه کار باشد

حال کدام فرقه است که ادعا میکند به دستورات اهل بیت عمل میکند؟

آیا آن فرقه به ناجیه بودن نزدیک تر نیست؟

نکته پنجم:

پیامبر در حدیثی دیگر فرقه ناجیه را معرفی کند، مَثَلُ اهْلِ بَیْتى فیكُمْ کمَثَلُ سَفینَةِ نُوحٍ، مَنْ رَكِبَها نَجى وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْها هَلَكَ»؛

مثل اهل بیت من در بین شما، مثل کشتی نوح است،هرکس سوار بر آن شود، نجات می یابد و هر کس از آن تخلف کند، غرق و هلاک خواهد شد.

ابن حجرهیثمی در" الصواعق المحرقه " بعد از نقل این روایت، چنین می گوید :

که مسلم نیشابوری این را در صحیحش نقل کرده! (9)

در حدیث دیگری نیز پیامبراکرم مصداق این فرقه را مشخص کرده و می فرمایند:

ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة؛

همانا حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است

بدین معنا که کسانی که از او و فرزندان او (ائمة اهل بیت) تبعیت می نمایند به سر منزل مقصود یعنی راه هدایت که همان راه نجات است میرسند و نه دیگران .

بنابر این بر خلاف قول برخی که پیدا کردن مصداق این گروه را کار بسیار مشکلی میدانستند، میگوییم یافتن این گروه نه تنها مشکل نیست بلکه خود پیامبر اکرم در احادیث شریفشان، مصداق این گروه را مشخص کرده اند که بهترین راه یافتن پاسخ این سوال مراجعه به اخباری نبوی در این مورد است که در این مقاله به برخی از آنها اشاره نمودیم .

پی نوشت ها:

[۱] المستدرک علی الصحیحین،حاکم نیشابوری، ج ۴ ص ۴۷۷

[2]. أنوار الأصول، ج‏۲، ص: ۲۵۳ آیت الله مکارم و......

[3]سیر أعلام النبلاء- ذهبی، ج ۱۷- ص ۶۲۵

[4] الاعتصام- أبو إسحاق الشاطبی ج ۲- ص ۲۵۵

[5] المستدرک ج ۴ ص ۴۷۷

[6] المجروحین لابن حبان، أبو حنیفة الكوفی ج ۳ ص ۷۳

[7] احقاق الحق" جلد ۳ صفحه ۲

[8] مستدرك الصحیحین جلد ۳ صفحه ۱۷۲

[9] الصواعق المحرقة ج۲ ص ۲۱۲ مستدرک الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج ۷، ص ۴۳۲