پاسخ:
برای یافتن جواب این سؤال باید اندكی به مباحث زمان صدر اسلام و زمان حیات پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ بپردازیم تا مسأله روشن شود كه آیا پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ در زمان حیات خود به امامت كسی تصریح كرده بود یا نه اگر تصریح كرده بود دیگر بعد از رحلت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ نیازی نبود كه كسی به عنوان امام یا خلیفه از طرف مسلمین (چه شیعه و چه سنی) انتخاب شود بلكه فقط مردم بیعت می كردند و قضیه فیصله می یافت ولی اگر تصریح به امامت كسی نكرده بود باید بیشتر به مسئله امامت و خلافت بعد از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ توجه كرد.

عقیدة اهل سنت بر این است كه پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ امت خود را بدون تعیین جانشین و رهبری رها كرده است و برای مسلمانان از امام یا ولی و سرپرستی كه پس از وی بر مسند او تكیه خواهد زد و وظایف دنیوی و اخروی او از جمله رهبری امت را بر عهده خواهد گرفت سخنی به میان نیاورده است.(1)

لذا اصحاب بزرگوار با رنج و زحمت فراوان بدست آوردند كه ترك امت بدون تعیین امام و رهبر شكست قطعی مكتب و مرام آن ها را در پی دارد و تعیین جانشین و ولی با مصلحت امت، سازگارتر است و به همین دلیل آن را مشروعیت بخشیدند.(2)

اما در مقابل این سخن باید گفت مسلمان اعم از (شیعه و سنی) همه می دانند كه شخص پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ وقتی به جنگ و غزوه ای می رفت حتی نمی گذاشت شهر مدینه بدون امیر و جانشین باشد.

چطور ممكن است بگوئیم پیامبر امر این امت عظیم را بعد از خودش تا ابدالدهر بدون آن كه قاعده ای وضع و یا جانشینی تعیین كند نادیده گرفته است.(3)

بر كسی پوشیده نیست كه رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ (به موجب آیه 57 سورة مائده) عملاً علی ـ علیه السلام ـ را به خلافت و امامت بعد از خودش، آن هم در اجتماعی متشكل از صدهزار مسلمانِ حج گزار در محل غدیر خم برگزید.

باید اذعان نمود كه حدیث غدیر از طریق اهل سنت به مرتبه تواتر رسیده و كتاب های زیادی راجع به آن به رشته تحریر در آمده است.

از جمله: 1.

الولایه، نوشتة ابن حجر طبری، 2.

كتاب الولایه، نوشته ابوعباس بن احمد بن عقده و ... برای هر مسلمان منصف و بی غرض همین كافی است كه طبق نقل های معتبر عمر بن خطاب در روز غدیر بعد از نصب امام علی - علیه السلام – به خلافت (امامت) پا پیش گذاشت و در برابر صد هزار مسلمان انتخاب علی ـ علیه السلام ـ را به منصب امامت و خلافت تبریك گفت.(4)

بنا بر این با توجه به این كه پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ بارها بر امامت و خلافت علی ـ علیه السلام ـ تصریح كرده بودند این سؤال مطرح می شود كه چرا اهل سنت علی ـ علیه السلام ـ را به عنوان اولین امام قبول نكردند؟ شاید بتوان موارد ذیل را از جمله عوامل این روی گردانی دانست:

1. می گفتند سن امام علی ـ علیه السلام ـ كم است.

2. عرب مخصوصاً قریش نسبت به آن حضرت حسد ورزیدند و علیه او توطئه چینی كردند.

3. می گفتند علی ـ علیه السلام ـ خون های زیادی در جنگ های اسلام با مشركین ریخته بود.

4. طایفه قریش راضی نمی شد كه نبوت و خلافت در خانوادة بنی هاشم جمع شود.

5. اگر علی ـ علیه السلام ـ زمامدار می شد مردم را وادار می كرد ولو خوش نداشته باشند تابع حق و راه رسم روشن باشند، حق هم كه در ذائقه ها تلخ است.

در نهایت می توان گفت پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ در زمان حیات خود مكرراً عموماً و خصوصاً به امامت و جانشینی علی ـ علیه السلام ـ بعد از خودش به صراحت تصریح كرده بود مثل حدیث ثقلین، حدیث غدیر و حدیث یوم الانذار.

كه اهل سنت در كتاب های خود به این احادیث اشاره كرده اند اما چیزی كه در این میان هست این كه اهل سنت از روی غرض ورزی برخی از واقعیت ها را یا انكارمی كنند یا قبول ندارند یا سرپوش می گذارند.(5)

پی نوشت:

1. احمد حسین یعقوب، نظریة عدالت صحابه، ص236، مترجم: مسلم صاحبی، ناشر: سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، زمستان 72، چاپ واژه.

2. احمد حسین یعقوب، نظریة عدالت صحابه، ص239، همان.

3. محمد رضا مظفر، اسرار سقیفه، ص54، انتشارات انصاریان، چاپ بهمن، قم، چاپ سوم، 1373.

4. نظریة عدالت صحابه، ص 280-281، همان.

5. محمد حسن موسوی كاشانی، بر امیر مؤمنان چه گذشت، ص29، ناشر دارالكتب الاسلامی، چاپ خورشید، چاپ سوم، 1374.